1. Ποιος είναι ο ρόλος της καρδίας στο ανθρώπινο σώμα;
Η καρδία είναι η αντλία που κυκλοφορεί το αίμα στον οργανισμό μας. Χωρίζεται σε αριστερή και δεξιά πλευρά. Η αριστερή δέχεται καθαρό αίμα από τους πνεύμονες και το στέλνει στο σώμα, ενώ η δεξιά το μαζεύει από στο σώμα και το στέλνει στους πνεύμονες για καθαρισμό. Για τις δικές της ανάγκες η καρδία αιματώνεται από ένα δίκτυο αγγείων, τις στεφανιαίες αρτηρίες. Υπάρχουν πολλές παθήσεις που μπορεί να επηρεάσουν το έργο της καρδίας. Η πιο κοινή είναι η στεφανιαία νόσος (έμφραγμα, στηθάγχη κτλ). Ακολουθούν οι βαλβιδοπάθειες, η καρδιακή ανεπάρκεια, γενετικές παθήσεις και άλλα πιο σπάνια σύνδρομα.
2. Ποια θρεπτικά συστατικά και ποιος τρόπος ζωής προστατεύουν την καρδιά;
Η σωστή διατροφή για προστασία της καρδίας θεωρείται η Μεσογειακή διατροφή. Μια δίαιτα δηλαδή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, μεγάλα ψάρια, ελαιόλαδο και με μειωμένη λήψη γαλακτοκομικών προιόντων και κρεατικών. Ο υγιεινός τρόπος ζωής περιλαμβάνει, πέρα από την διατροφή, άσκηση (συστήνεται το περπάτημα για 30-45 λεπτά την ημέρα), έλεγχο του βάρους και αποφυγή του καπνίσματος. Ό,τι δηλαδή δεν κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος και ειδικά οι κύπριοι. Το 2006 συμμετείχαμε στην Ευρωπαική μελέτη EUROASPIRE III που συγκέντρωσε στοιχεία από ασθενείς 22 χωρών που είχαν υποστεί κάποιο καρδιακό επεισόδιο. Το συμπέρασμα ήταν ότι ενώ οι πλείστοι ασθενείς έβλεπαν περιοδικά καρδιολόγο, οι περισσότεροι ήταν υπέρβαροι με αρρύθμιστη πίεση και σάκχαρο, ενώ είχαμε το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών σε όλη την Ευρώπη. Και αυτά τα φαινόμενα ήταν σε άτομα με γνωστό καρδιακό ιστορικό και τακτική ιατρική παρακολούθηση. Κάποιος μπορεί μόνο να φανταστεί τις κακές μας επιδόσεις στον γενικότερο πλυθησμό και πόση δουλειά χρειάζεται για σωστή διαφώτιση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Είναι σημαντικό να πούμε εδώ ότι η νοοτροπία αυτή του σωστού τρόπου ζωής είναι κάτι που πρέπει να γίνει έμφυτο από την παιδική ηλικία και εκεί πρέπει να στοχεύσουμε.
3, Τι είναι η καρδιακή προσβολή;
Η καρδιακή προσβολή είναι συνώνυμο με το έμφραγμα μυοκαρδίου. Το έμφραγμα τυχαίνει όταν έχουμε απόφραξη σε ένα από τα αγγεία που αιματώνουν την καρδία, δηλαδή τις στεφανιαίες αρτηρίες. Αυτό προκαλεί διακοπή της παροχής αίματος στην συγκεκριμένη περιοχή της καρδίας που αιματώνεται από αυτή την αρτηρία. Αν η παροχή αίματος δεν αποκατασταθεί άμεσα, το κομμάτι εκείνο της καρδίας θα σταματήσει να δουλεύει, κάτι που θα μειώσει την συνολική λειτουργία της καρδίας.
4, Ποια είναι τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής;
Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ο πόνος στο στήθος. Αυτός εντοπίζεται στο κέντρο του στήθους, περιγράφεται σαν βάρος, σφίξιμο ή κάψιμο και μπορεί να αντανακλά στο αριστερό χέρι και την σιαγόνα. Μπορεί να συνοδεύεται από τάση για εμετό, ζάλη και δύσπνοια. Υπάρχουν και κάποια άτυπα συμπτώματα όπως αίσθημα ταχυπαλμίας, απώλεια αισθήσεων, πόνος στο στομάχι. Δυστυχώς το ένα στα πέντε θύματα εμφράγματος εμφανίζουν αιφνίδιο καρδιακό θάνατο και δεν προλαβαίνουν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια. Είναι σημαντικό όποια συμπτώματα να αξιολογούνται από τον ιατρό γιατί η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη αποκατάσταση της ροής του αίματος στην καρδία έχει και τεράστια ευεργετικά αποτελέσματα για τον ασθενή. Η σύγχρονη ιατρική έχει σήμερα μεθόδους (φαρμακευτικές και επεμβατικές) που προσφέρουν όφελος στον ασθενή.
5, Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν για αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος;
Υπάρχουν τροποποιήσιμοι και μη-τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν κυρίως η ψηλή χοληστερόλη, η ψηλή αρτηριακή πίεση, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή. Η δεύτερη κατηγορία αποτελείται από την κληρονομικότητα, την ηλικία και το άρρεν φύλο. Ο προληπτικός έλεγχος υγείας είναι σημαντικός για να εντοπιστούν νωρίς τυχόν τροποποιήσιμοι παράγοντες και να αντιμετωπιστούν ανάλογα.
6, Υπάρχουν τρόποι διάγνωσης και πρόληψης για την περίπτωση της καρδιακής προσβολής;
Ο κύριος τρόπος προστασίας είναι φυσικά η πρόληψη. Ο σωστός τρόπος ζωής και διατροφής όπως περιγράψαμε πριν μπορεί να μειώσει σημαντικά την εμφάνιση καρδιακών προβλημάτων. Δηλαδή διακοπή του καπνίσματος, απώλεια βάρους και άσκηση. Πρόσφατη μεγάλη μελέτη απέδειξε ότι άτομα που περπατούν για τουλάχιστον 15 λεπτά την ημέρα ζουν κατά μέσο όρο 3 χρόνια περισσότερο. Άρα αντιλαμβάνεται κανείς το όφελος του να ακολουθεί τις οδηγίες που μιλούν για 30-45 λεπτά άσκησης. Απ’εκεί και πέρα ο κάθε ένας από μας καλό είνα να έχει τον ιατρό του και να κάνει τον απαιτούμενο προληπτικό έλεγχο. Το τι θα περιλαμβάνει αυτός ο έλεγχος εξαρτάται από το ιστορικό και τους παράγοντες κινδύνου του κάθε ατόμου. Ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να περιλαμβάνει από μια μέτρηση πίεσης και φυσική εξέταση μέχρι αναλύσεις αιματος, υπερηχοκαρδιογράφημα, δοκιμασία κοπώσεως και ότι άλλο κριθεί σαν αναγκαίο. Το σωστό είναι όλο το φάσμα του προληπτικού ελέγχου να γίνετα με την συμβουλή και την καθοδήγηση του ιατρού ο οποίος θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα και θα δώσει τις κατάλληλες συμβουλές.
7, Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα περιστατικά καρδιακής ανακοπής στην Κύπρο;
Συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν, ανκαι γίνεται μια προσπάθεια καταγραφής κάποιων δεδομένων. Βασισμένοι πάνω σε κάποιες διεθνείς μελέτες σε αναπτυγμένες χώρες, υπολογίζεται ότι υπάρχει μία καρδιακή ανακοπή ανά 1000-1500 κατοίκους ανά έτος. Αν υπολογίσουμε ότι ο πλυθησμός της Κύπρου είναι γύρω στις 800,000, έχουμε 500-800 ανακοπές ανά έτος, δηλαδή γύρω στις 2 την ημέρα.
8, Ποια αντιμετώπιση συνίσταται σε περίπτωση καρδιακού επεισοδίου;
Σίγουρα το κύριο στοιχείο που χρειάζεται είναι η ψυχραιμία. Απ’εκεί και πέρα προέχει η ασφάλεια του ασθενούς και του ατόμου που θα τον βοηθήσει και η κλήση βοήθειας. Αν ο ασθενής έχει τις ασθήσεις του, πρέπει να τον καθίσουμε σε μια καρέκλα ή να τον ξαπλώσουμε κάτω και να τον καθησυχάσουμε. Αν έχει γνωστό ιστορικό και έχει κάποια φαρμακευτική αγωγή που βοηθά μπορούμε να του την δώσουμε και μένουμε μαζί του μέχρι να έλθει βοήθεια. Αν ο ασθενής έχει χάσει τις αισθήσεις του, καλούμε αμέσως ασθενοφόρο (τηλέφωνο 199 ή 112) και προσφέρουμε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση και αν είμαστε σε δημόσιο χώρο που έχει αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε. Οποιοδήποτε άτομο μπορεί να το προσφέρει αυτό χωρίς να έχει κάποια ιατρική ή παραιατρική εξειδίκευση. Το μόνο που χρειάζεται είναι η παρακολούθηση ενός σεμιναρίου λίγων ωρών για την εκμάθηση μιας διαδικασίας που σώζει ζωές. Αυτά τα σεμινάρια προσφέρονται και από ιδιωτικές εταιρίες πρώτων βοηθειών και από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς όπως το ΚΥΣΑΝ (Κυπριακό Συμβούλιο Αναζωογόνησης). Οι γνώσεις αυτές μπορεί να μην μας χρειαστούν ποτέ, αλλά έστω και μια φορά να χρειαστεί να παρέμβουμε για να σώσουμε ένα συνάνθρωπο μας, η ηθική ανταμοιβή είναι τεράστια.
